“Từ hôm nay, tôi sẽ từ bỏ mạng xã hội”
“Từ hôm nay, tôi sẽ từ bỏ mạng xã hội”
“Từ hôm nay, tôi sẽ từ bỏ mạng xã hội”
Tôi nhìn vào gương, tuyên bố hùng hồn. Mạng xã hội đã cướp mất quá nhiều thứ của tôi, giờ là lúc tôi quyết chí thoát khỏi chúng.
Với ngọn lửa quyết tâm bùng cháy, tôi thỏa mãn gật gật đầu, sau đó tự thưởng cho mình 5 phút lướt TikTok vì quyết tâm này.
21 ngày nói không với mạng xã hội của tôi bắt đầu…
3 sai lầm khiến tôi cai nghiện mạng xã hội online thất bại
Tôi muốn chia sẻ về 3 sai lầm “đắt giá” nhất trong 21 ngày này. Hẳn bạn sẽ nghĩ: “Ơ, mới vào đã nhắc đến sai lầm rồi thất bại, bi quan quá vậy!”
Thế nhưng, nếu thoát khỏi mạng xã hội là một hành trình, thì những sai này là con đường dẫn tôi đến vực thẳm. Thế nên trước khi khởi hành, hãy chắc chắn là đừng đi sai đường, những nhà lữ hành nhé!
Dùng mạng xã hội để từ bỏ mạng xã hội
Tôi muốn một phương pháp hoàn hảo. Một phương pháp giúp tôi từ bỏ mạng xã hội dễ dàng và nhanh chóng nhất. Thế là tôi tìm đến thư viện của mình, Youtube.
Với vài dòng gõ “cách cai nghiện mạng xã hội”, Youtube trả về cả tá video. “. Nào là “cách không nghiện mạng xã hội chắc chắn thành công”, “chỉ với một bước đơn giản này, bạn sẽ hoàn toàn thoát khỏi mạng xã hội trong 7 ngày”. Nghe hấp dẫn quá! Có lẽ trong số chúng sẽ có phương pháp hoàn hảo mà tôi mong chờ.
Từ sáng đến tối, tôi say sưa xem hết video này đến video khác. Xem nốt video cuối ngày vào lúc 2 giờ khuya, tôi mãn nguyện nằm trên giường, tự nhủ ngày mai sẽ lên TikTok để tìm thêm những cách mới.
Bất chợt tôi mở to mắt, đột ngột ngồi dậy: “Ơ! NHƯNG MÀ TÔI ĐANG CAI NGHIỆN MẠNG XÃ HỘI MÀ!!!”
Tôi quyết tâm từ bỏ mạng xã hội. Tôi lên mạng xã hội tìm cách từ bỏ mạng xã hội, rồi nhận ra mình đã dành cả ngày cho mạng xã hội. Thế là tôi nghiện mạng xã hội.
Không động lực, mục tiêu hay phương pháp
Vừa nãy, tôi lướt trúng bài viết của một tên blogger rảnh rỗi nào đó, tiêu đề như sau: “Nghiện mạng xã hội: 7 điều mạng xã hội đã cướp mất của tôi”. Đọc xong thấy sợ sợ, nên tôi quyết định nghe theo lời khuyên của tên blogger đó, từ bỏ mạng xã hội.
Bạn hỏi tôi lý do ư? Tôi chẳng biết nữa, thấy người ta bảo vậy thì làm thôi. Bạn hỏi tôi có mục tiêu nào không? Nhức đầu lắm, bỏ được ngày nào hay được ngày đó vậy. Bạn hỏi tôi có cách nào không? Chỉ cần không dùng mạng xã hội nữa là được, dễ như ăn cháo!
Ít thì 1 tiếng, nhiều thì 3 ngày, bạn sẽ thấy tôi lại nằm ườn trên giường xem mạng xã hội.
Nếu không tìm thấy lý do, đặt ra mục tiêu hay phương pháp nào, chứng tỏ tôi chưa muốn bỏ mạng xã hội. Như vậy thì nỗ lực làm gì cho mệt người chứ?
Tuyệt giao hoàn toàn với mạng xã hội
12 giờ đêm, điện thoại đổ chuông inh ỏi. Tôi uể oải ngồi dậy, bực dọc: “Nửa đêm nửa hôm ai gọi điện vậy trời?”
“Alo An hả?” Bên kia đầu dây là cậu bạn thân học chung trường với tôi.
““Bữa giờ mày đi đâu vậy? Tao nhắn mess quài mà không rep!” Nghe câu đầu, mắt tôi còn lim dim, nhưng qua câu sau, tôi tỉnh cả ngủ.
“Mày đăng ký môn chưa? Nay là hết hạn rồi đó!”
“Chết cha! Mình quên rồi!” Tôi cuống cuồng mở laptop. May mắn là vẫn kịp lúc, nếu không tôi đã phí nguyên học kỳ chỉ vì quyết tâm thoát nghiện mạng xã hội của mình.
Đối với thông tin quan trọng, cô lớp trưởng gương mẫu sẽ thường xuyên nhắc nhở chúng qua nhóm facebook của lớp. Đây quả là vị cứu tinh với những sinh viên não cá vàng như tôi. Thế nhưng tôi đã từ chối vị cứu tinh, xóa facebook mất rồi còn đâu?
Tôi buộc phải hoãn lại chuỗi ngày tuyệt giao với mạng xã hội. Tôi tải lại facebook, kiểm tra thông báo và messenger để tránh bỡ lỡ tin tức quan trọng nào.
Với tôi có lẽ đây chỉ là một chút rắc rối nhỏ, nhưng nếu bạn là một người có nhiều mối quan hệ quan trọng, hay công việc phụ thuộc vào mạng xã hội, thì rắc rối to đấy!
Bạn không muốn thấy tin nhắn của sếp hay người yêu nằm trong messenger từ tận mấy ngày trước đâu nhỉ?
Thế nên, thoát khỏi nghiện mạng xã hội là giảm sự lệ thuộc vào thế giới ảo, rút ngắn thời gian sử dụng hết mức. Đừng tuyệt giao hoàn toàn với mạng xã hội.
Các chiến thuật tôi dùng để từ bỏ mạng xã hội
Nếu thích bóng đá, có lẽ bạn hiểu chiến thuật quan trọng như thế nào đến sức mạnh của đội bóng. Với chiến thuật hiệu quả, một đội bóng yếu có thể chiến thắng đối thủ mạnh hơn mình.
Trong cuộc đấu này, mạng xã hội là Real Madrid, trong khi tôi chỉ là một đội bóng nhỏ chơi ở giải hạng 2. Nếu không muốn bị đè bẹp, tôi buộc phải dùng đến chiến thuật. Vậy đâu là những chiến thuật trong 21 ngày từ bỏ nghiện mạng xã hội của tôi?
Quan trọng nhất, càng xa điện thoại càng tốt
Chiến thuật hiệu quả nhất là giữ điện thoại cách xa tầm tay. Tôi gọi chiến thuật này là “mỡ xa miệng mèo”. Bạn có thắc mắc chiến thuật này vận hành như thế nào không?
Trong quyển Atomic Habits, tác giả James Clear giải thích rằng bộ não con người yêu thích những thói quen, dù cho là thói quen tốt hay thói quen xấu. Và để một thói quen kích hoạt, trước tiên bạn cần chú ý đến tín hiệu của nó. Điều này vô cùng quan trọng trong việc hình thành bất cứ thói quen nào.
Với thói quen xấu, bộ não thường có hiện tượng là thèm muốn do tín hiệu gợi ý. Một tác nhân bên ngoài kích hoạt gây ra cơn thèm muốn bức bách sự tái diễn thói quen xấu.
Rõ ràng, chiếc điện thoại là tín hiệu rõ rệt nhất để tái diễn thói quen xấu nghiện mạng xã hội. Điện thoại trên tay, chúng ta thường vô thức vào mạng xã hội. Bộ não gắn chặt hành động cầm điện thoại với việc sử dụng mạng xã hội của chúng ta.
Do vậy, tôi có thể cất điện thoại trong một góc nào đó, quăng sang một căn phòng khác hay bỏ nó vào két sắt. Cách nào cũng được, miễn là đừng cho tôi nhìn thấy nó, nếu không bộ não chắc chắn sẽ reo lên rằng: “Ồ! Điện thoại kìa! Đã đến giờ lướt Facebook!”
Đừng để chiếc điện thoại là miếng mỡ, tôi là con mèo nhìn chằm chằm miếng mỡ đặt trước mặt. Bạn trông chờ một con mèo sẽ biết tự kiềm chế và không ăn nó?
Bạn thất vọng rồi, tôi nhất định sẽ chén nó sạch sành sanh!
Tập trung vào những công việc khác
Vào những ngày không đụng mạng xã hội, tôi chăm chỉ đến lạ lùng. Tôi giải quyết hết mờ đề cương tiếng Anh dày cộm, thưởng thức những quyển sách chất đầy trên kệ. Tôi dọn dẹp nhà cửa, đi dạo công viên, tập thể ba buổi một ngày…
Đây là chiến thuật thứ 2 mà tôi muốn bàn đến, tôi gọi nó là “xao nhãng tích cực”.
Tập trung vào hoạt động khác sẽ giúp bộ não giảm lệ thuộc vào hoạt động dùng mạng xã hội. Bộ não tôi chuyển dần sự chú ý từ mạng xã hội sang việc đọc sách hay đi bộ, rồi tìm kiếm Dopamine từ những hoạt động này. Đến một lúc, nó sẽ nhận ra:” Thì ra đọc sách hay đi bộ cũng có thể mang đến phần thưởng! Từ giờ mình cốc cần mạng xã hội nữa!”.
Bên cạnh đó, thực hiện những công việc có ích sẽ giúp tôi hình thành nên những thói quen tích cực. Điều này vừa giúp cuộc sống của tôi trở nên tốt hơn, vừa giúp bộ não phá vỡ các lối mòn cũ kỹ, từ đó dần dần từ bỏ thói quen nghiện mạng xã hội.
Do vậy thấy rảnh rỗi trong thời gian bỏ mạng xã hội, vậy thì đến lúc bạn cầm chổi lên rồi đó!
Đo lường số giờ dùng mạng xã hội
“Doraemon ơi, mình muốn có cỗ máy thời gian!”
“Được thôi, mạng xã hội nè Nobita!”
Mạng xã hội khiến thời gian trôi nhanh chóng mặt. Nhiều khi tôi dặn lòng xem TikTok 5 phút, nhưng quay qua quay lại, ôi thôi mất 5 tiếng rồi. Tôi thường không nhận ra thời gian trôi nhanh như thế nào, hoặc dù nhận ra, tôi cũng chẳng quan tâm.
Đó là lý do tôi cần áp dụng chiến thuật đo lường chính xác thời gian. Hoặc gọi là chiến thuật TVA (*TVA là tổ chức giả tưởng của Marvel, với nhiệm vụ giám sát, bảo vệ và ngăn chặn sự biến đổi của dòng thời gian).
Nhấn mạnh là theo dõi chính xác, không phải ước chừng. Bởi vì mạng xã hội khiến cho nhận thức thời gian bị sai lệch, nên tôi rất dễ tính sai 5 phút thành 5 tiếng.
Dùng phép màu công nghệ, một app screen time có thể đo lường thời gian màn hình điện thoại. Với chúng, tôi nhìn thấy rõ số thời gian mình đã tiêu pha cho mạng xã hội, từ đó quan sát tiến bộ từng ngày qua số liệu thống kê cụ thể. Tôi cũng có thể ứng phó kịp thời trong tình huống con số lớn tôi tưởng tượng.
Một vài app mà tôi nghĩ hữu ích cho bạn là: Stay Free, Action Dash, StayOff, Digitox: Screen Time, Your Hour,…
Càng khó vào mạng xã hội càng tốt
Tôi biến việc dùng mạng xã hội của mình thành đường lên đỉnh Everest, gian nan và đầy thách thức.
Bộ não thích được thưởng, nhưng nó lười. Để đạt một phần thưởng nào đó nhưng buộc nó tiêu tốn nhiều năng lượng thì thường nó sẽ chọn “nhác việc”. Như khi tôi học bài, việc này cho phần thưởng nhưng động não nhiều quá, nên thôi lười lắm!
Và tôi đã dùng cơn lười này để đánh bại thói quen nghiện mạng xã hội. Mỗi khi muốn dùng mạng xã hội, tôi phải hít đất 10 cái. Hẳn bạn sẽ bĩu môi: “10 cái hít đất thì có gì khó khăn chứ?”. Thế nhưng một người có thù với vận động thể chất như tôi, 10 cái hít đất chẳng khác nào đỉnh Everest, cao cao không thể nào chạm tới.
Mỗi lần hì hà hì hục hít đất, bộ não tôi lại than thở: “Mệt quá An à!”. Dần dà nó nhận thấy phần thưởng không còn tương xứng với công sức bỏ ra, nó bảo tôi: “Cái này nhọc sức ghê! Thôi bỏ đi! Tôi lười lắm!”.
Cứ như vậy, chuyến chinh phục đỉnh Everest của tôi thường chỉ dừng dưới chân núi.
Cây gậy và củ cà rốt
Đây là chiến thuật xóa mê mạng xã hội bằng “cây gậy” hình phạt và “củ cà rốt” phần thưởng.
Đầu tiên là củ cà rốt. Nếu trong tuần tôi dùng mạng xã hội ít hơn 30 phút mỗi ngày, vào cuối tuần tôi sẽ tự thưởng cho mình một quyển sách mới toanh hoặc ly trà sữa ngon lành. Việc có phần thưởng khiến bộ não tôi, một tạo vật cực kỳ yêu thích phần thường reo lên:” Tôi muốn có nó!”.
Tuy nhiên, tôi cần một cây gậy để “bonk” vào bộ não ghét những hình phạt. Nếu quá giờ dùng mạng xã hội, tôi phải chủ động bắt chuyện với một người lạ trên đường.
Nghe có vẻ ngớ ngẩn, nhưng với người có trình độ giao tiếp ngang một con ngỗng như tôi thì đây là hình phạt tàn khốc nhất quả đất. Thế nên từ ngày đặt ra hình phạt này, tuyệt nhiên tôi chưa bao giờ sử dụng mạng xã hội quá 30 phút một ngày.
Giờ ngoại tuyến, giờ trực tuyến
Như tôi nói ở trên, từ bỏ mạng xã hội là từ bỏ sự lệ thuộc vào chúng, không phải là tuyệt giao với chúng. Việc hoàn toàn cắt đứt với mạng xã hội giống như chúng ta chấp nhận từ bỏ một kho tàng vô giá (mặc dù đường đến kho báu này cũng lắm cạm bẫy).
Vậy làm thế nào để cai nghiện mạng xã hội, vừa có thể dùng chúng để phục vụ cho đời sống chúng ta?
Bằng cách áp dụng chiến thuật “giờ ngoại tuyến và giờ trực tuyến” từ giáo sư Cal Newport, đại học Georgetown.
Tôi phân chia thời gian trong ngày thành “giờ trực tuyến“ và “giờ ngoại tuyến”. Trong giờ trực tuyến, tôi dùng với mạng xã hội tùy thích, nhưng khi chuyển qua giờ ngoại tuyến, tôi phải ngắt kết nối ngay lập tức và bước vào thời gian không sử dụng internet.
Việc xác định giờ ngoại tuyến và giờ trực tuyến bao nhiêu là tùy nhu cầu của bạn, nhưng hãy chắc chắn sẽ luôn có giờ ngoại tuyến xen kẽ những giờ trực tuyến. Việc xen kẽ này vừa giúp bạn giảm thiểu ảnh hưởng của mạng xã hội lên cuộc sống. Đồng thời vừa đủ thời gian cho bạn tận hưởng thế giới muôn màu từ mạng xã hội.
Tuy nhiên, cách cai nghiện mạng xã hội này yêu cầu chúng ta phải có một kỷ luật tương đối tốt, bằng không giờ trực tuyến sẽ rất dễ kéo dài vô hạn. Đến lúc đó, tất cả công sức trước giờ coi như đổ sông đổ biển.
Nhật ký 21 ngày từ bỏ mạng xã hội của tôi
Đã nắm vững lý thuyết, giờ là lúc tôi thực hành. Dưới đây là nhật ký ghi lại 21 ngày thoát khỏi mạng xã hội của tôi:
Ngày 1 – Ngày 3
Tôi xóa hết Facebook, Youtube, TikTok, Instagram, Pinterest,… Giấu điện thoại vào chiếc tủ cuối góc phòng. Tôi, với lòng quyết tâm bừng bừng đã sẵn sàng cho cuộc sống không mạng xã hội.
Những ngày đầu tiên là lúc chiến thuật xao nhãng tích cực phát huy hiệu quả nhất. Tôi đọc những quyển sách chưa có dịp để đọc. Tôi đi dạo và ngồi ngắm cây cối trong công viên. Tôi học tiếng Anh. Tôi làm mọi việc mình thích, trừ lướt mạng xã hội.
3 ngày trôi qua, trong khi tôi nghĩ những ngày sau đó cũng sẽ suôn sẻ như vậy, thì gió bỗng chốc đổi chiều.
Ngày 4 – Ngày 7
Kết thúc tuần trăng mật, tiếp theo là chuỗi thời gian sóng gió nhất trong nhật ký của tôi. Trải qua 3 ngày, lòng quyết tâm đã nguội đi. Đây là thời điểm sức mạnh thói quen trỗi dậy. Và bộ não hối thúc tôi tìm lại cảm giác vui vẻ khi dùng mạng xã hội.
Điều đáng sợ là nó hoàn toàn tự động hóa. Mỗi khi điện thoại trên tay, tôi lại tìm đến mạng xã hội. Chỉ 3 ngày không online nhưng tôi cảm thấy mình bỏ lỡ quá nhiều. Dường như cả thế giới đã bước sang thế kỷ 22, trong khi tôi vẫn đang mày mò tìm lửa.
Tôi suýt thất bại vào những ngày này. Tôi phải siết chặt kỷ luật hơn nữa. Tôi đo lường thời gian dùng mạng xã hội. Tôi cũng bắt đầu leo đỉnh Everest. Và 10 cái hít đất rõ ràng là quá sức. Tôi thường chỉ hít được 5 – 6 cái trước khi gục ngã. Việc dùng mạng xã hội giờ đây gian nan hơn bao giờ hết. Và cơn hối thúc trong tôi cũng dần bị đàn áp bởi cơn lười mạnh gấp bội.
Ngày 7 – Ngày 14
Ơn trời, tôi vẫn ổn. Đến tuần thứ hai, mọi chuyện có vẻ nhẹ nhàng hơn so với tuần đầu tiên. Tôi dần kiểm soát được cơn thôi thúc muốn dùng mạng xã hội của mình.
Tuy vậy không thể lơ là, tôi vẫn phải tiếp tục gia cố hàng phòng ngự. Đây là thời điểm tôi dùng đến chiến thuật cây gậy và củ cà rốt. Vừa có một đỉnh Everest chắn trước mặt, sau khi leo tới đỉnh còn bị ăn gậy khiến bộ não của tôi mãnh liệt bài xích mạng xã hội.
Trong thời gian này, tôi cũng cảm nhận một sự thay đổi nhẹ nhàng trong con người mình. Tôi thấy bình yên nhiều hơn, vui vẻ nhiều hơn và biết trân trọng những điều xung quanh mình. Tôi thích nhìn ngắm thế giới, điều mà trước đây tôi thường bỏ qua vì mãi cúi mặt nhìn điện thoại.
“Hoa này màu đỏ nè!”
“Chim hót hay quá!”
“Quao! Đám mây này có hình giống heo Peppe ghê!” (Bạn đừng cười, tôi thật sự đã nghĩ như vậy.)
Ngày 14 – Ngày 21
Dành 21 ngày từ bỏ mạng xã hội là quyết định đúng đắn nhất của tôi từ trước đến nay, cho đến thời điểm hiện tại, tôi có thể dõng dạc tuyên bố như thế.
Tôi thay thế thời gian vô bổ cho mạng xã hội bằng thời gian cho hoạt động có ích hơn. Tôi học hành chăm chỉ, ít xao nhãng hơn. Tôi ngủ đủ và ngon giấc, mỗi sáng thức dậy với tràn trề năng lượng. Tôi tập chạy bộ để rèn luyện thân thể. Việc tránh xa mạng xã hội giúp tôi tích cực và yêu đời hơn gấp bội.
Tóm gọn trong một câu là, cuộc sống của tôi thay đổi một trời một vực.
Tuy vậy, tôi nhận ra mạng xã hội cũng cần thiết cho những dự định tương lai. Do đó tôi nên học cách sống chung với mạng xã hội, nhưng lần này cả hai sẽ chung sống hạnh phúc mãi mãi về sau. Chiến thuật giờ ngoại tuyến và trực tuyến sẽ hữu ích trong trường hợp này.
Hiện tại, giờ trực tuyến của tôi là vào lúc 8 giờ đến 8 giờ 30 phút (khoảng thời gian tôi đã hoàn thành xong công việc, cũng như chưa gần giờ ngủ). Mạng xã hội tôi thường dùng là Youtube, trong khi hai mạng xã hội chuyên về video ngắn như Facebook, TikTok thường chiếm của tôi không quá 5 phút tổng thời gian trong ngày.
Vậy là 21 ngày từ bỏ mạng xã hội đã kết thúc viên mãn. Giờ đây tôi có thể hoàn toàn tập trung theo đuổi những điều mình mơ ước, tránh xa thế giới đầy cám dỗ trên mạng xã hội.
Và nếu bạn giống như tôi, cũng là một người tiêu pha quá nhiều thời gian cho mạng xã hội, hy vọng bài viết sẽ giúp bạn tìm thấy cách để thoát khỏi “cái bẫy” thời đại mới này. Từ tận đáy lòng, tôi chúc bạn thành công!
